Chuyên đề 1. Tập nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học dân gian - Văn mẫu lớp 10 Kết nối tri thức

Chuyên đề 1 "Tập nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học dân gian" trong chương trình Ngữ văn 10 (bộ sách Cánh diều) là một chuyên đề mang tính thực hành cao, hướng đến việc trang bị cho học sinh những kỹ năng cơ bản để thực hiện một nghiên cứu nhỏ về văn học dân gian. Chuyên đề này không chỉ giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về các thể loại văn học dân gian mà còn rèn luyện tư duy phản biện, khả năng phân tích, tổng hợp thông tin và trình bày kết quả nghiên cứu một cách khoa học.

* Giúp học sinh nắm vững kiến thức về văn học dân gian, bao gồm các thể loại, đặc trưng và giá trị.
* Trang bị cho học sinh các kỹ năng nghiên cứu khoa học cơ bản: lựa chọn đề tài, thu thập và xử lý thông tin, phân tích dữ liệu, viết báo cáo.
* Phát triển tư duy phản biện, khả năng sáng tạo và kỹ năng làm việc nhóm.
* Bồi dưỡng tình yêu đối với văn hóa truyền thống và ý thức bảo tồn, phát huy các giá trị văn học dân gian.

Chuyên đề thường được chia thành các bài học chính sau:

* Bài 1: Giới thiệu về nghiên cứu văn học dân gian: Bài học này cung cấp cho học sinh những kiến thức nền tảng về nghiên cứu văn học dân gian, bao gồm:
* Khái niệm, đối tượng, mục đích của nghiên cứu văn học dân gian.
* Các phương pháp nghiên cứu văn học dân gian phổ biến.
* Các bước cơ bản để thực hiện một nghiên cứu văn học dân gian.
* Bài 2: Lựa chọn đề tài và xây dựng đề cương nghiên cứu: Bài học này hướng dẫn học sinh cách lựa chọn một đề tài nghiên cứu phù hợp với năng lực và sở thích của bản thân. Đồng thời, bài học cũng hướng dẫn cách xây dựng một đề cương nghiên cứu chi tiết, bao gồm:
* Xác định vấn đề nghiên cứu.
* Xây dựng giả thuyết nghiên cứu.
* Xác định phạm vi nghiên cứu.
* Lựa chọn phương pháp nghiên cứu.
* Lập kế hoạch thực hiện.
* Bài 3: Thu thập và xử lý thông tin: Bài học này cung cấp cho học sinh các kỹ năng thu thập và xử lý thông tin cần thiết cho nghiên cứu, bao gồm:
* Tìm kiếm thông tin từ các nguồn tài liệu khác nhau (sách, báo, internet, phỏng vấn...).
* Đánh giá độ tin cậy của thông tin.
* Ghi chép và sắp xếp thông tin một cách khoa học.
* Sử dụng các công cụ hỗ trợ (phần mềm quản lý tài liệu, phần mềm thống kê...).
* Bài 4: Phân tích và tổng hợp thông tin: Bài học này hướng dẫn học sinh cách phân tích và tổng hợp thông tin đã thu thập được để đưa ra những kết luận có giá trị, bao gồm:
* Phân tích các yếu tố cấu thành của tác phẩm văn học dân gian (nội dung, hình thức, ngôn ngữ...).
* So sánh, đối chiếu các tác phẩm văn học dân gian khác nhau.
* Tìm ra những đặc điểm chung và riêng của các tác phẩm văn học dân gian.
* Đưa ra những nhận xét, đánh giá về giá trị của tác phẩm văn học dân gian.
* Bài 5: Viết báo cáo nghiên cứu: Bài học này hướng dẫn học sinh cách viết một báo cáo nghiên cứu khoa học hoàn chỉnh, bao gồm:
* Cấu trúc của một báo cáo nghiên cứu.
* Cách trình bày thông tin một cách rõ ràng, mạch lạc.
* Cách sử dụng ngôn ngữ khoa học.
* Cách trích dẫn tài liệu tham khảo.
* Bài 6: Trình bày và bảo vệ báo cáo: Bài học này hướng dẫn học sinh cách trình bày và bảo vệ báo cáo nghiên cứu của mình trước hội đồng, bao gồm:
* Chuẩn bị bài thuyết trình.
* Sử dụng các phương tiện hỗ trợ (slide, powerpoint...).
* Trả lời các câu hỏi của hội đồng.

Thông qua chuyên đề này, học sinh sẽ phát triển các kỹ năng sau:

* Kỹ năng nghiên cứu: Lựa chọn đề tài, xây dựng đề cương, thu thập và xử lý thông tin, phân tích dữ liệu, viết báo cáo.
* Kỹ năng tư duy: Tư duy phản biện, tư duy phân tích, tư duy tổng hợp, tư duy sáng tạo.
* Kỹ năng giao tiếp: Viết báo cáo, trình bày báo cáo, trả lời câu hỏi.
* Kỹ năng làm việc nhóm: Phân công công việc, phối hợp với các thành viên khác, giải quyết xung đột.
* Kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin: Tìm kiếm thông tin trên internet, sử dụng phần mềm hỗ trợ nghiên cứu.

Học sinh có thể gặp phải một số khó khăn sau khi học chuyên đề này:

* Khó khăn trong việc lựa chọn đề tài: Học sinh có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm một đề tài nghiên cứu phù hợp với năng lực và sở thích của bản thân.
* Khó khăn trong việc thu thập và xử lý thông tin: Học sinh có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin từ các nguồn tài liệu khác nhau, đánh giá độ tin cậy của thông tin và ghi chép, sắp xếp thông tin một cách khoa học.
* Khó khăn trong việc phân tích và tổng hợp thông tin: Học sinh có thể gặp khó khăn trong việc phân tích các yếu tố cấu thành của tác phẩm văn học dân gian, so sánh, đối chiếu các tác phẩm khác nhau và đưa ra những kết luận có giá trị.
* Khó khăn trong việc viết báo cáo nghiên cứu: Học sinh có thể gặp khó khăn trong việc trình bày thông tin một cách rõ ràng, mạch lạc, sử dụng ngôn ngữ khoa học và trích dẫn tài liệu tham khảo.

Để học tập hiệu quả chuyên đề này, học sinh nên áp dụng các phương pháp sau:

* Chủ động tìm hiểu kiến thức: Đọc kỹ tài liệu, tham khảo các nguồn thông tin khác nhau, đặt câu hỏi cho giáo viên và bạn bè.
* Thực hành thường xuyên: Thực hiện các bài tập, dự án nghiên cứu nhỏ để rèn luyện kỹ năng.
* Học hỏi từ kinh nghiệm của người khác: Đọc các báo cáo nghiên cứu của các nhà nghiên cứu khác, tham gia các hội thảo khoa học.
* Hợp tác với bạn bè: Làm việc nhóm để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau.
* Sử dụng công nghệ thông tin: Tìm kiếm thông tin trên internet, sử dụng phần mềm hỗ trợ nghiên cứu.

Chuyên đề này có mối liên hệ chặt chẽ với các chương khác trong chương trình Ngữ văn 10, đặc biệt là các chương về văn học dân gian. Kiến thức về các thể loại văn học dân gian (thần thoại, truyền thuyết, cổ tích, truyện cười, ca dao, tục ngữ...) là nền tảng để học sinh thực hiện nghiên cứu trong chuyên đề này. Ngoài ra, chuyên đề cũng liên quan đến các kỹ năng đọc hiểu, viết văn và giao tiếp mà học sinh đã được học ở các lớp dưới.